Met Prinsjesdag net achter de rug zitten we midden in de Algemene Beschouwingen; de mogelijkheid van regeringspartijen en oppositie om hun zienswijzen op het voorgestelde beleid en het bijbehorende financiële plaatje te beoordelen en de andere partijen alsnog zover te krijgen dat beleid naar de eigen doelstellingen bij te stellen. Het Poldermodel in volle glorie.
Dit jaar werpen de verkiezingen van eind oktober hun schaduw vooruit. En in plaats van een discussie over het voorgestelde regeringsbeleid van het demissionaire kabinet (goed voor pakweg 20% van de Tweede Kamer…) wordt de spreektijd vooral gebruikt om de eigen stellige standpunten uit te spreken, in plaats van gezamenlijk te werken aan oplossingen voor de huidige en toekomstige problemen en uitdagingen. En dit is alleen het gebeuren in Nederland en nu laat ik de wereldwijde ‘kwesties’ nog buiten beschouwing. Kwesties met zodanige humanitaire impact dat je er wel een mening over moet hebben. Menigeen deelt die mening: bij de koffieautomaat, in de kroeg en (vooral) op sociale media. En deel je die mening ook vanaf de kansel? Mag je je als voorganger politiek uitlaten? Het is een vraag die mij bezighoudt. Als ik mijn mening achter de voordeur houd kan ik niemand voor het hoofd stoten. Er is veel politiek om een mening over te geven. Israël en Gaza en de Nederlandse politiek steken er voor mij wel bovenuit.
Onlangs las ik een bericht van een collega waarin deze zich afvroeg hoe je je als voorganger of predikant in bepaalde kwesties NIET uit zou kunnen spreken. Ook als je je moreel verplicht voelt vanuit je persoonlijke of gedeelde overtuiging van de gemeente waarin je beweegt. Als ik me niet uitspreek, als ik mijn stem niet laat horen terwijl ik af en toe best een aardig bereik heb, wat ben ik dan aan het doen? Sluit ik mij dan aan bij de zwijgende meerderheid, de groep die wel een mening heeft maar niet de vaardigheid of gelegenheid om die goed te formuleren of te uiten?
Er is een stem die iedere volwassene kan laten horen: die in de verkiezingen. Belangrijk onderdeel van een democratie: de volksvertegenwoordiging. Een recht waar hard voor is gestreden, want zo lang is het eigenlijk nog niet geleden dat vrouwen geen stemrecht hadden. Pas vanaf 1919 kennen we in Nederland het algemeen kiesrecht. Iets meer dan honderd jaar dus, maar pas vanaf 1973 geldt een leeftijdsgrens van 18 jaar…
Tegenwoordig kan elke meerderjarige in Nederland kiezen en gekozen worden. Dat is wat een democratie is. Dat iedereen het recht heeft om te stemmen. Eenvoudig is dat meestal niet. Het brengt namelijk ook een plicht met zich mee. Dat je je verdiept in de politieke partijen die meedoen aan de verkiezingen. Dat je nadenkt over de toekomt, niet alleen die van dichtbij maar ook misschien wel over je graf.
Stemmen is democratisch, dat betekent voor mij ook dat partijen democratisch zouden moeten zijn: als organisatie en met de standpunten en het verkiezingsprogramma. Dat iedereen in een partij mag plaatsnemen (dus niet alleen mannen) en dat iedereen in een partij meestemt over de partijkoers en dat niet één persoon de koers van de partij uitzet.
Democratie is ook naar elkaar luisteren, het met elkaar oneens zijn en het proberen nader tot elkaar te komen. Dit alles met wederzijds respect voor elkaars standpunten. Of, zoals de koning het in de troonrede verwoordde: “Debat en verschil van inzicht horen bij een levende democratie. Maar wat er ook bij hoort, is de bereidheid elkaar over die verschillen heen op een volwassen manier de hand te reiken.”
Ik wil geen stemadvies geven op deze plek. Ik wil wel oproepen tot nadenken over op welke partij je gaat stemmen. Laat je daarbij leiden door een visie op problemen en oplossingen, niet door een valse belofte het probleem wel op te lossen (waarbij duidelijk is dat er onvoldoende draagvlak is in de Kamer).
En mocht je het echt niet weten, breng dan een blanco stem uit. Dat is nog altijd beter dan niet stemmen. Gebruik het recht dat we hebben gekregen, maak gebruik van je stem. Deze stem hoort misschien wel helemaal niemand, maar je laat je stem wel horen (kracht van de stilte).

Dora